Vojacek Wijnen

Domaine Berthelemot

Bourgogne Côte de Beaune / Frankrijk

Fascinatie voor terroir

Ook al is de geschiedenis van Domaine Berthelemot vrij recent, het familiale karakter staat centraal. Brigitte Berthelemot, die het domein in 2006 creëerde, werd geïnspireerd door één van haar ooms, een wijnboer in de Mâconnais, en trad in de voetsporen van haar vader, die een fascinatie had voor planten, bodems en terroir. Samen met haar zoon Thomas Berthelemot (die in 2017 toetrad) en chef d'exploitation en oud-wijnmaker Marc Cugney leidt zij dit zeer gerespecteerde wijnhuis.

Gezonde bodem

De vijftien hectare prestigieuze wijngaard in de Côte de Beaune – appellations Meursault, Puligny-Montrachet, Chassagne-Montrachet, Pommard, Beaune en Corton-Charlemagne omvattend – wordt beheerd met het grootst mogelijke respect voor de omgeving en de wijnstokken. Want, zo vindt men bij Berthelemot, alléén op een gezonde bodem komen wijnstokken volledig tot hun recht.

Agriculture biodynamique

Het domein heeft een Haute Valeur Environnementale (HVE) niveau III-erkenning en is sinds jaargang 2021 biologisch gecertificeerd. Daarnaast is het hard op weg op biodynamisch gecertificeerd te worden. Biodynamische inzichten worden al veelvuldig ingezet om bodem en wijnstokken uit te rusten tegen ziekten, parasieten en weersomstandigheden. Zo werkt men in de wijngaard volgens de maankalender en gebruikt men biodynamische preparaten: kruidenthee om de doses zwavel en koper te verminderen en valeriaan om de wijnstokken te wapenen tegen voorjaarsvorst.

'Berthelemot volgden we al jaren, maar direct kopen was er helaas niet bij. Het was eerst kennismaken, proeven en voorzichtig aftasten. In 2016 werd onze vasthoudendheid beloond: we mochten eindelijk kopen.'

Yoeri Vojacek

Wijngaard & oogst

De gemiddelde leeftijd van de wijnstokken van het landgoed is hoog, de opbrengsten uit de wijngaard zijn laag (en de kwaliteit daardoor hoog). In de winter snoeit men met respect voor de sapstroom voor duurzaam behoud van de wijnstokken en om ziekten te beperken. Dat snoeien gebeurt overigens bij dalende maan: zo blijven de groeiprocessen van de wijnstok in balans. In het voorjaar wordt die toewijding opgevolgd door flink te snoeien, waarna nét genoeg scheuten overblijven voor een redelijke lading druiven. In de meeste percelen wordt bladontbossing toegepast. Dit zorgt voor een betere ventilatie van de trossen en dus gezondere groeiomstandigheden.

'Qua stijl zal Berthelemot nooit zoeken naar overextractie. Alle wijnen zijn waanzinnig elegant, eerlijk en puur.'

Biodynamische preparaten

De bodem wordt mechanisch bewerkt, voor betere beluchting en stimulering van het microbiële leven. Men dwingt de wortels om uit de diepste grondlagen te putten, waardoor de karakteristieken van de bodem letterlijk en figuurlijk naar boven komen. Koper en zwavel worden alleen aangewend als de weersomstandigheden en de virulentie van de schimmels daarom vragen. De biodynamische preparaten 500 (koemest) en 501 (kiezel) ondersteunen de ontwikkeling van het bodemleven en verbeteren de vegetatieve groeikracht te verbeteren. Bewatering gebeurt met gedynamiseerd regenwater.

Loyale plukkers

Tijdens de regelmatige rijpheids- en proefcontroles controleert men nauwgezet de rijping van de druiven. Een belangrijk hulpmiddel bij het bepalen van de datum en volgorde van de oogst. Het plukken van de druiven is handmatig, een eerste sortering gebeurt in de wijngaard. De plukkers zijn loyaal aan het domaine en komen jaar na jaar terug; ze werken heel precies en zijn trots op hun waardevolle selectiewerk. Na de oogst gaan de kratjes met druiven snel naar de wijnmakerij, waar een tweede controle op de sorteertafel plaatsvindt. Alleen de gezondste, optimaal rijpe druiven zijn geschikt voor vinificatie.

Vinificatie

Dan volgt de vinificatie, een essentieel moment, na de oogst. Gevolgd door een rijping op eikenhouten vaten die de wijn versterkt, de typische kenmerken van de bodem ondersteunt en het fruit zachter maakt.

Rode wijnen

Twee essentiële stappen om de wijnen hun terroir en oogstjaar zo goed mogelijk tot uitdrukking te laten brengen. De druiven, zorgvuldig gesorteerd en geheel of gedeeltelijk ontsteeld, afhankelijk van de rijpheid en de gezondheidstoestand worden door een elevatorband overgebracht naar de vinificatievaten om de integriteit van het fruit zo goed mogelijk te respecteren. Binnen dezelfde appellatie en afhankelijk van het perceel, vinifieert men de druiven in één of meer vaten. Met behulp van open dubbelwandige cilindrische vaten met een groot uitwisselingsoppervlak, waarin warm of koud water circuleert volgens de specifieke behoeften van elke jaargang en elke vinificatiefase.

Natuurlijke gisten

De oogst wordt eerst afgekoeld tot ongeveer 12°C gedurende 5 tot 8 dagen pre-fermentatieve maceratie, een periode waarin de celmembranen van de schil langzaam verzwakken en de sappen rijker worden aan aromatische verbindingen en aan kleur. De geleidelijke temperatuurstijging zal leiden tot een vermenigvuldiging van natuurlijke gisten die het begin van de alcoholische gisting starten. De mogelijke toevoeging van geselecteerde gisten tempert de werking van natuurlijke gisten, zonder hun rol in de complexiteit van de wijn in gevaar te brengen.

Vin de goutte

De fermentatie duurt ongeveer 10 tot 12 dagen en gaat gepaard met regelmatig overpompen en oproeren, wat de extractie van de fenolische verbindingen (kleur en tannines) bevordert. Dagelijks proeft men het extractieniveau en de rondheid van de tannines om de ideale verblijfsduur in het vat te bepalen. De vin de goutte (sap dat is verkregen zonder te persen) en de zacht geperste wijn worden gemengd en ongeveer een week met rust gelaten om op natuurlijke wijze te klaren.

Rijping op eiken

Dan volgt een rijpingsperiode van ongeveer 12 maanden op vat, op fijne droesem, met een aandeel van ongeveer 20% nieuwe vaten zodat het hout op de achtergrond perfect verweven is in de wijn. De malolactische gisting vindt plaats in de winter of de lente. Gedurende deze rijpingsperiode zal de wijn zijn natuurlijke klaring voortzetten. De wijn wint aan complexiteit en rondheid door de langzame opname van zuurstof door de poriën van het hout en door extractie van aromatische verbindingen uit het eikenhout. Focus ligt op het uitdrukken van het specifieke terroir in de wijn. Na het oversteken en (zo nodig) homogeniseren van de cuvées rusten de wijnen enkele weken voordat ze licht worden gefilterd en gebotteld.

Witte wijnen

De gesorteerde oogst wordt direct, zonder ontstelen of pletten, door een elevatorband in een pneumatische pers geladen. Perscycli met progressieve drukopbouw zorgen ervoor dat de beste sappen voorzichtig worden geëxtraheerd. 24 uur rusten en bezinken van de most, eventueel na afkoeling tot circa 12°C, verwijdert het grof bezinksel. Het heldere sap gaat in vaten waarna de alcoholische gisting start in de temperatuurgecontroleerde kelder bij een temperatuur van niet meer dan 21-22°C. Soms worden geselecteerde gisten gebruikt om elke organoleptische afwijking te vermijden en om een langzame, maar volledige uitputting van suikers mogelijk te maken.

Op de droesem

De rijping wordt af en toe wat aangezwengeld door regelmatig oproeren van de droesem, tot het begin van de malolactische gisting in de winter of de volgende lente. De wijnen blijven op de droesem en tot circa juni en ondergaan dan een rijping op eiken (ongeveer 25% nieuw hout). Puur om dat extra beetje aromatische complexiteit te bieden, zonder de kenmerken van elk terroir te maskeren.